IKM » Nabycie wierzytelności w celu ich windykacji na wyłączne ryzyko nabywcy jako czynność niepodlegająca opodatkowaniu podatkiem VAT

Pismem z dnia 6 listopada 2017 roku Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej 0111-KDIB3-1.4012.413.2017.2.IK na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2017 r. poz. 201, z późn. zm.), stwierdził, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 24 lipca 2017 roku (data wpływu 26 lipca 2017 roku), uzupełnionym pismem z 11 października 2017 roku (data wpływu 12 października 2017 roku), o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie zwolnienia od podatku VAT nabycia wierzytelności jest prawidłowe.

W uzasadnieniu Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wskazał, że:

W dniu 26 lipca 2017 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej m.in. podatku od towarów i usług w zakresie zwolnienia od podatku VAT nabycia wierzytelności.

Ww. wniosek został uzupełniony pismem z 11 października 2017 r. (data wpływu 12 października 2017 r.), będącym odpowiedzią na wezwanie tut. organu z 29 października 2017 r. znak: 0111-KDIB4.4014.224.2017.1.BD, 0111-KDIB3-1.4012.413.2017.2.IK.

We wniosku przedstawiono następujący zaistniały stan faktyczny.

Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą, której przedmiotem przeważającym jest działalność związana z doradztwem w zakresie informatyki (62.02.Z. wg klasyfikacji PKD). Poza tym Wnioskodawca zajmuje się między innymi działalnością związaną z wykonywaniem instalacji elektrycznych (43.21.Z. wg klasyfikacji PKD), działalnością związaną z zarządzaniem urządzeniami informatycznymi (62.03.Z. wg klasyfikacji PKD), jak również pozostałą finansową działalnością usługową, gdzie indziej niesklasyfikowaną z wyłączeniem ubezpieczeń i funduszy emerytalnych (64.99.Z wg klasyfikacji PKD), działalnością związaną z oceną ryzyka i szacowaniem poniesionych strat (66.21.Z wg klasyfikacji PKD), działalnością agentów i brokerów ubezpieczeniowych (66.22.Z wg klasyfikacji PKD) oraz pozostałą działalnością wspomagającą ubezpieczenia i fundusze emerytalne (66.29.Z wg klasyfikacji PKD). Wnioskodawca jest również zarejestrowanym podatnikiem podatku od towarów i usług.

Poza prowadzoną działalnością gospodarczą, której zakres został przedstawiony powyżej, wnioskodawca zajmuje się skupem wierzytelności wynikających z umów ubezpieczenia OC lub AC pojazdów. Przedmiotowe wierzytelności są nabywane od osób ubezpieczonych, a samo przeniesienie praw przybiera postać umowy cesji. Wierzytelności, o których mowa powyżej, nabywane są co do zasady od osób fizycznych.

Przelew wierzytelności następuje po otrzymaniu przez ubezpieczonego decyzji towarzystwa ubezpieczeniowego, w której odmawia ono wypłaty odszkodowania lub wypłaca odszkodowanie w określonej wysokości. Odstąpienie przez ubezpieczonego od dalszego dochodzenia odszkodowania najczęściej podyktowane jest przyjętym przez niego zapatrywaniem, zgodnie z którym uzyskanie odszkodowania w zadowalającej wysokości jest mało prawdopodobne lub będzie związane z kosztownym i długotrwałym postępowaniem sądowym. Propozycja przelewu wierzytelności w zamian za określoną kwotę pieniężną składana jest za pośrednictwem podmiotu, który zajmuje się dochodzeniem odszkodowania w imieniu ubezpieczonego. Powyższa propozycja składana ubezpieczonemu przez Wnioskodawcę oparta jest o opinię rzeczoznawcy majątkowego z której wynika, iż zaproponowane odszkodowanie zostało w znaczący sposób zaniżone, a tym samym istnieje możliwość uzyskania dalszej części odszkodowania.

W zamian za przelaną wierzytelność Wnioskodawca wypłaca cedentowi kwotę, której ostateczne ustalenie następuje w aneksie do umowy cesji. Co do zasady, kwota podana w aneksie obejmuje kwotę kosztów poniesionych w związku z dochodzeniem odszkodowania oraz część różnicy pomiędzy odszkodowaniem wypłaconym i szacowaną rzeczywistą wartością szkody.

Przelew wierzytelności jest dokonywany bezwarunkowo, a cedent będący osobą ubezpieczoną, zrzeka się dochodzenia odszkodowania we własnym imieniu i na własną rzecz. W następstwie przelewu wierzytelności Wnioskodawca dochodzi nadwyżki niedoszacowanego odszkodowania we własnym imieniu, na własną rzecz oraz ryzyko. Uzyskanie przez Wnioskodawcę od towarzystwa ubezpieczeniowego odszkodowania lub odszkodowania w wysokości wyższej niż pierwotnie proponowana, nie prowadzi do powstania po stronie cedenta jakiegokolwiek roszczenia zwrotnego względem wnioskodawcy. Co do zasady, dochodzenie roszczeń odszkodowawczych następuje w postępowaniu sądowym, co nie wyłącza możliwości zawarcia z towarzystwem ubezpieczeniowym stosownej ugody.

Umowa przenosząca prawa z tytułu umowy ubezpieczenia odpowiada wymogom przewidzianym w art. 509-517 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.), dotyczącym przelewu wierzytelności, w szczególności przenoszone prawa mają swoje źródło w stosunku umownym, umowa cesji zawierana jest w formie pisemnej, a nabywcy (Wnioskodawcy) przysługują prawa do uzyskania kwot wraz z odsetkami i zwrot innych kosztów, natomiast dłużnik (towarzystwo ubezpieczeniowe) jest zawiadamiany o przelewie wierzytelności.

Dodatkowo należy zauważyć, że w przypadku gdy w wyniku przeprowadzonych obliczeń Wnioskodawca stwierdza, iż szansa na uzyskanie korzystnej sumy odszkodowania jest bardzo niska, przewiduje on możliwość dalszego, odpłatnego zbycia nabytej wierzytelności.

W uzupełnieniu do wniosku wskazano, że:

1. Po dokonaniu cesji wierzytelności cedentowi nie przysługują roszczenia względem Wnioskodawcy. Jak wskazano we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej, cesja wierzytelności ma charakter definitywny, a cedent wyzbywa się praw do wierzytelności z chwilą przeniesienia jej ze skutkiem rozporządzającym na Wnioskodawcę. Wnioskodawca nie chroni również cedenta przed niewypłacalnością dłużnika, a ewentualnie pobrane wierzytelności pobiera na swoje konto i na swoją rzecz, nie będą zobligowanym do przekazania wyegzekwowanej kwoty na rzecz cedenta.

2. W szczególności, ale nie wyłącznie Wnioskodawca nie zobowiązuje się względem cedenta do ściągnięcia długu na rzecz cedenta w zamian za wynagrodzenie.

3. Umowa zawierana przez Wnioskodawcę z ubezpieczonym (cedentem) nie zawiera takiej klauzuli. Wnioskodawcy po nabyciu wierzytelności przysługuje wyłączne prawo dysponowania wierzytelnością.

4. Umowa nie obliguje Wnioskodawcy do świadczenia jakichkolwiek usług na rzecz cedenta. W szczególności, ale nie wyłącznie Wnioskodawca nie jest zobowiązany do świadczenia na rzecz cedenta jakichkolwiek usług wskazanych w Konwencji UNIDROIT z dnia 28 maja 1988 r. o międzynarodowym factoringu. Wnioskodawca nie świadczy na rzecz cedenta żadnej z pośród następujących czynności: finansowanie faktoranta, księgowanie wierzytelności, inkasowanie wierzytelności, ochrona przed ryzykiem niewypłacalności dłużnika.

5. Wnioskodawca nie otrzymuje żadnego wynagrodzenia z tytułu nabytej wierzytelności. Wnioskodawcy nie przysługuje również od cedenta żadna prowizja. Wnioskodawca upatruje szansy na osiągnięcie zysku dopiero w ściągnięciu nabytej wierzytelności (gdzie zyskiem wnioskodawcy jest różnica pomiędzy wartością nominalną nabytej wierzytelności wyegzekwowanej od dłużnika, a ceną zakupu tej wierzytelności, niższej od wartości nominalnej wierzytelności).

6. Różnica pomiędzy wartością nominalną nabywanej wierzytelności, a ceną jej sprzedaży odzwierciedla ekonomiczną wartość wierzytelności w chwili jej nabycia.

7. Wnioskodawca ocenia wskazane pytanie jako nieprecyzyjne. Jeżeli dotyczy ono wierzytelności nabywanych przez Wnioskodawcę celem ich dochodzenia (windykacji), należy wskazać, że podejmując decyzję o nabyciu wierzytelności po jej cenie rynkowej oraz ustalając tę cenę Wnioskodawca kalkuluje możliwość ściągnięcia wierzytelności i odzyskania jej wartości nominalnej. Jedynym przewidywanym zyskiem, na osiągnięciu którego zależy Wnioskodawcy, jest różnica między wyegzekwowaną wartością nominalną nabywanej wierzytelności, a ceną jej nabycia. Ryzyko nieściągnięcia wierzytelności obciąża Wnioskodawcę, któremu w przypadku nieściągnięcia wierzytelności nie przysługują względem cedenta żadne roszczenia. Za zasadne należy zatem uznać, że Wnioskodawca kalkuluje zakup wierzytelności tak, aby jego wynagrodzeniem (choć właściwsze w tym zakresie byłoby słowo zyskiem) - była opisana powyżej różnica. Stąd, cesja wierzytelności jest skalkulowana tak, by zawierać w sobie wynagrodzenie.

8. Jeżeli pytanie dotyczy sytuacji wystąpienia niskiego prawdopodobieństwa uzyskania (wyegzekwowania) kwoty nominalnej wierzytelności od dłużnika, co do których Wnioskodawca przewiduje możliwość dalszego przelania wierzytelności nabytych od osoby pierwotnie ubezpieczonej - decydując się na sprzedaż nabytej uprzednio od ubezpieczonego wierzytelności Wnioskodawca stara się znaleźć nabywcę gotowego zapłacić za zbywaną wierzytelność sumę pozwalającą Wnioskodawcy na odzyskanie przynajmniej pierwotnej ceny nabycia wierzytelności. Sprzedaż następuje jednak po cenie rynkowej wierzytelności, wobec czego Wnioskodawca ponosi w tym zakresie ryzyko znalezienia odpowiedniego kupca. Możliwość skalkulowania wynagrodzenia we wskazanej sytuacji pojawia się jednak dopiero później - już na etapie prób dochodzenia wierzytelności przez Wnioskodawcę, który w wyniku podjętych czynności dowiaduje się, że szanse na wyegzekwowanie kwoty nominalnej wierzytelności są niższe, niż pierwotnie zakładane. Dalsza sprzedaż wierzytelności ma więc w tym zakresie głównie na celu minimalizację strat poniesionych w związku z nabyciem wierzytelności.

9. Poza zbyciem wierzytelności Wnioskodawca nie otrzyma dodatkowego wynagrodzenia.

10. Wnioskodawca nie przewiduje zawierania żadnych innych umów lub porozumień, zawierających postanowienia pozwalające na zmianę umówionej ceny sprzedaży w zależności od powodzenia czynności zmierzających do wyegzekwowania nabytych wierzytelności. Brak jest takiej klauzuli również w pierwotnie zawieranej umowie z cedentem.

11. Pomiędzy zbywcami wierzytelności a Wnioskodawcą nie istnieje żaden odrębny stosunek prawny, który rodziłby obowiązek zapłaty wynagrodzenia w związku z nabyciem i egzekucją wierzytelności.

W związku z powyższym opisem w zakresie podatku od towarów i usług zadano następujące pytanie (numeracja jak we wniosku):

1. Czy prawidłowe jest stanowisko Wnioskodawcy, zgodnie z którym nabywanie wierzytelności od osób fizycznych lub prawnych i ich ewentualny dalszy obrót, we własnym imieniu i na własny rachunek, zgodnie z opisanym stanem faktycznym, nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów lub usług?

Stanowisko Wnioskodawcy w zakresie podatku od towarów i usług (ostatecznie sformułowane w piśmie z 11 października 2017 r.):

W ocenie Wnioskodawcy, transakcja nabycia wierzytelności przez Wnioskodawcę celem ich dalszej windykacji na wyłączne ryzyko Wnioskodawcy nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. W ocenie Wnioskodawcy, w opisywanym stanie faktycznym, w którym Wnioskodawca nabywa wierzytelności z dyskontem odpowiadającym ich wartości rynkowej nie stanowi przejawu odpłatnego świadczenia usług w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy o podatku od towarów i usług z dnia 11 marca 2004 r. (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 1221 z późn. zm.) w zw. z art. 8 ust. 1 uVAT.

Zasadniczą kwestią dla oceny, czy dokonywane przez Wnioskodawcę nabycie wierzytelności za cenę poniżej jej wartości nominalnej stanowi usługę opodatkowaną podatkiem od towarów i usług jest brak ekwiwalentnego świadczenia ze strony zbywcy wierzytelności. Wnioskodawca nie otrzymuje od zbywcy żadnego wynagrodzenia. W związku z nabyciem i egzekwowaniem wierzytelności przez Wnioskodawcę nie zawarto odrębnego stosunku prawnego wiążącego się z obowiązkiem zapłaty wynagrodzenia na jego rzecz. Wnioskodawca pozostaje świadomy, że występuje tu wprawdzie różnica między wartością nominalną nabywanej wierzytelności, a ceną ich sprzedaży, jednakże w świetle całokształtu okoliczności w sprawie i nieistnienia odrębnego stosunku prawnego rodzącego obowiązek zapłaty wynagrodzenia na rzecz Wnioskodawcy różnica ta nie stanowi wynagrodzenia z tytułu usługi świadczonej przez Spółkę, a wyłącznie odniesienie się do rynkowej wartości ekonomicznej nabywanej przez Wnioskodawcę wierzytelności.

Wskazana teza znajduje również uzasadnienie w poglądach orzecznictwa. Zgodnie z Wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 marca 2012 r., sygn. akt I FPS 5/11 "Transakcja nabycia na własne ryzyko wierzytelności trudnej, po cenie niższej od jej wartości nominalnej, nie będzie mogła być zakwalifikowana jako świadczona przez nabywcę wierzytelności usługa w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.), ze względu na fakt, że w takim przypadku nie mamy do czynienia ze zobowiązaniem się przez usługodawcę do ściągnięcia długu w zamian za wynagrodzenie".

Tym samym, nabycie przez Wnioskodawcę wierzytelności pieniężnej, co wymaga podkreślenia, na własne ryzyko, w celu windykacji w swoim imieniu i na swoją rzecz, nie jest odpłatną usługą w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1, tym samym art. 8 ust. 1 uVAT, jeżeli różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży (por. Wyrok TS UE z dnia 27 października 2011 r., w sprawie C-93/10).

Uwzględniając powyższe, czynności nabycia wierzytelności przez Wnioskodawcę nie mieści się w katalogu czynności wskazanych w art. 5 ust. 1 uVAT i jako taka - nie powinna podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy, w zakresie podatku od towarów i usług, w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2017 r. poz. 1221, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą lub ustawą o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Przez towary rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii (art. 2 pkt 6 ww. ustawy).

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;

2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;

3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Z cytowanych wyżej przepisów jednoznacznie wynika, że każde odpłatne świadczenie polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czy określonym zachowaniu mieści się w tak sformułowanej definicji usługi.

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę.

W ramach systemu podatku VAT czynnościami podlegającymi opodatkowaniu są transakcje między stronami, przewidujące zapłatę ceny lub inne wynagrodzenie. Zatem jeżeli czynność polega jedynie na świadczeniu jednej ze stron, bez bezpośredniego wynagrodzenia, nie ma podstawy opodatkowania, w związku z czym świadczenie takie nie podlega podatkowi VAT.

Należy zauważyć, iż świadczenie usługi następuje "odpłatnie" w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1, a zatem podlega opodatkowaniu, tylko jeżeli pomiędzy usługodawcą a usługobiorcą istnieje stosunek prawny, w ramach którego następuje wymiana świadczeń wzajemnych, gdyż świadczenie otrzymywane przez usługodawcę stanowi rzeczywiste odzwierciedlenie wartości usługi świadczonej usługobiorcy. Świadczenie usług dokonywane odpłatnie w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT wymaga bezpośredniego związku między wyświadczoną usługą a otrzymanym wynagrodzeniem.

Należy zauważyć, iż pojęcie usługi zostało zdefiniowane bardzo szeroko. Taka konstrukcja definicji usług pozwala na objęcie zakresem przedmiotowym podatku VAT wszelkich transakcji wykonywanych w ramach działalności gospodarczej.

Przez świadczenie usług należy zatem rozumieć każde zachowanie niebędące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu. Powołane przepisy wskazują, iż pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności bądź sytuacji. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Należy jednak zaznaczyć, iż nie każde powstrzymanie się od działania czy tolerowanie czynności lub sytuacji może zostać uznane za usługę, w rozumieniu przepisów ustawy.

Z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług, co do zasady, podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie (z wyjątkiem przypadków ściśle określonych w art. 7 ust. 2 oraz w art. 8 ust. 2 ustawy). Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przy czym przepisy ustawy nie określają postaci wynagrodzenia.

W dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego. Skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym, pomiędzy świadczoną usługą, a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.

Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług określone w art. 8 ust. 1 ustawy podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

W konsekwencji, dostawa towarów lub świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wtedy, gdy są wykonane odpłatnie oraz gdy pomiędzy dostawcą towaru lub świadczącym usługę i ich beneficjentem (odbiorcą) istnieje jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełniane są świadczenia wzajemne.

Wskazać w tym miejscu należy, że wierzytelność jest prawem majątkowym, które może być przedmiotem obrotu gospodarczego. Instytucja przelewu wierzytelności została uregulowana w przepisach art. 509-518 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2017 r. poz. 459 z późn. zm.). Zgodnie więc z art. 509 § 1 tej ustawy, wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. W myśl zaś § 2 cyt. artykułu, wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.

Jak stanowi art. 510 § 1 ww. ustawy, umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

Istotą przelewu wierzytelności jest zatem umowa zawierana przez wierzyciela z osobą trzecią, na podstawie której osoba ta nabywa od wierzyciela przysługującą mu wierzytelność. W wyniku przelewu wierzytelności prawa przysługujące dotychczasowemu wierzycielowi przechodzą na nabywcę wierzytelności, przy czym sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie. W zamian za nabywaną wierzytelność cesjonariusz (nabywca) zobowiązuje się do spełnienia określonego świadczenia na rzecz cedenta. Spełnienie świadczenia wynikającego z umowy przelewu nastąpi, gdy cedent przeniesie wierzytelność na cesjonariusza, a on zapłaci mu cenę za cedowaną wierzytelność (w sytuacji, kiedy cesja będzie miała charakter odpłatny).

Umowa cesji wierzytelności wypełnia znamiona określone w art. 8 ust. 1 ustawy, polega bowiem na przeniesieniu prawa do wartości niematerialnych i prawnych, w związku z tym stanowi świadczenie usług w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Z punktu widzenia nabywcy wierzytelności do świadczenia usługi dochodzi już w momencie samego nabycia tej wierzytelności, obojętnie czy nabycie zostało dokonane w celu windykacji tej wierzytelności przez samego nabywcę, czy też w celu dalszej jej odsprzedaży. Celem nabycia cudzej wierzytelności nie musi być jej odsprzedaż, ale także inne wykorzystanie do celów prawno-gospodarczych przez nabywcę. Sposób wykorzystania nabytej wierzytelności może decydować o charakterze usługi, nie zaś o istocie czynności prawnej jaką jest nabycie cudzej wierzytelności. Usługą jest nabycie wierzytelności danego podmiotu w celu jej wykorzystania do operacji prawno-podatkowych.

Zakup wierzytelności stanowi usługę polegającą na przeniesieniu wierzytelności z majątku dotychczasowego wierzyciela do majątku osoby trzeciej na mocy umowy zawartej między zbywcą wierzytelności (cedentem), a jej nabywcą (cesjonariuszem). Oznacza to, że w takim przypadku nabywca wierzytelności świadczy na rzecz jej zbywcy usługę, której celem jest uwolnienie sprzedawcy od ciężaru egzekwowania wierzytelności. Jednakże, jak wskazano na wstępie, ww. usługa podlega opodatkowaniu wówczas, gdy jest świadczona odpłatnie.

Stanowisko powyższe potwierdzone zostało w orzeczeniu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 27 października 2011 r. w sprawie C-93/10 Finanzamt Essen-NordOst przeciwko GFKL Financial Services AG, w którym TSUE stwierdził, że "Artykuł 2 pkt 1 i art. 4 szóstej dyrektywy Rady 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych - wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku, należy interpretować w ten sposób, że podmiot, który na własne ryzyko nabywa trudne wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej, nie świadczy odpłatnej usługi w rozumieniu art. 2 pkt 1 i nie dokonuje tym samym czynności z zakresu działalności gospodarczej objętej zakresem stosowania wspomnianej dyrektywy, jeżeli różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży".

Również Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 19 marca 2012 r., sygn. akt I FPS 5/11 wskazał: "Przyjąć zatem należy, że podstawowym i koniecznym warunkiem do uznania transakcji za odpłatną usługę, a więc czynność opodatkowaną, jest wystąpienie wynagrodzenia bezpośrednio związanego z tą czynnością, rzeczywiście otrzymanego (bądź należnego), jako świadczenia wzajemnego za wykonaną usługę. Zatem badając konkretną transakcję należy poszukiwać takiego ewentualnego bezpośredniego wynagrodzenia, które otrzymuje kupujący - cesjonariusz, jako świadczenie wzajemne za ewentualnie wykonaną na rzecz zbywcy - cedenta usługę. Plastyczniej rzecz ujmując poszukiwać należy strumienia pieniędzy płynącego od zbywcy-cedenta do nabywcy cesjonariusza za wykonaną usługę, czyli odwrotnie płynącego, niż w przypadku umowy kupna sprzedaży, kiedy zapłatę za wierzytelność otrzymuje zbywca od nabywcy. Podkreślenia wymaga bowiem, że dla rozstrzygnięcia, czy mamy do czynienia z odpłatną usługą, konieczne jest ustalenie, czy - obok transakcji kupna-sprzedaży wierzytelności - wystąpiło świadczenie usługi przez nabywcę wierzytelności na rzecz jej zbywcy za bezpośrednim wynagrodzeniem otrzymanym, co ważne, przez nabywcę. W omawianej sytuacji, kiedy występuje tylko zapłata ceny za wierzytelność, trudno uznać, że do świadczenia takiej usługi dochodzi. Wobec tego należy dojść do wniosku, że żadna transakcja nabycia na własne ryzyko wierzytelności trudnej, po cenie niższej od jej wartości nominalnej, nie będzie mogła być zakwalifikowana jako świadczona przez nabywcę wierzytelności usługa w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 u.p.t.u.".

Z uwagi na przedstawione w sprawie okoliczności - fakt, że między Wnioskodawcą a zbywcą wierzytelności nie będzie istniał żaden odrębny stosunek prawny rodzący obowiązek zapłaty wynagrodzenia na rzecz Wnioskodawcy, a w konsekwencji Wnioskodawca nie będzie otrzymywał od zbywcy wierzytelności żadnego przysporzenia (wynagrodzenia, prowizji) w związku z zawarciem umowy cesji wierzytelności oraz Wnioskodawca nie świadczy na rzecz cedenta jakichkolwiek usług - należy stwierdzić, że w opisanym przypadku nie dojdzie do odpłatnego świadczenia usługi przez Wnioskodawcę, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy o VAT.

W związku z tym, stosownie do art. 5 ust. 1 ustawy o VAT, nabycie wierzytelności na podstawie przepisów kodeksu cywilnego nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Opisana transakcja dotyczy jedynie przelewu wierzytelności z cedenta na cesjonariusza, skoro Wnioskodawca wyraźnie wskazał, że nie dojdzie do przekazywania żadnego wynagrodzenia dla Wnioskodawcy w związku z nabyciem wierzytelności. Nabywając we własnym imieniu i na własny rachunek cudzą wierzytelność Wnioskodawca wejdzie w miejsce dotychczasowego wierzyciela, po nabyciu wierzytelności Wnioskodawcy przysługuje wyłączne prawo dysponowania wierzytelnością, a relacje ze zbywcą wierzytelności zakończą się w momencie zakupu wierzytelności i zapłaty ceny.

Wnioskodawca nie będzie dokonywał również nieodpłatnego świadczenia usług, zrównanego z odpłatnym świadczeniem, o którym mowa w art. 8 ust. 2 ustawy o VAT podlegającym opodatkowaniu, gdyż treść wniosku nie wskazuje, by nabywane przez Wnioskodawcę wierzytelności służyły do celów innych niż jego działalność gospodarcza.

Zatem nabycie wierzytelności na podstawie umowy cesji w przedstawionych okolicznościach nie podlega u Wnioskodawcy opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w oparciu o art. 5 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT.

Skoro strony poza wydaniem, przyjęciem i zapłatą ceny nie formułują żadnych obowiązków, to ściąganie przez nabywcę zakupionych wierzytelności jest jedynie realizacją przysługującego mu prawa podmiotowego, realizacją jego uprawnień właścicielskich.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy w zakresie podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Dodatkowo wskazać należy, że ocena stanowiska Wnioskodawcy w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych zostanie zawarta w odrębnym rozstrzygnięciu.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Ponadto tut. Organ informuje, że zgodnie z art. 14na pkt 2 ustawy - Ordynacja podatkowa, przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;

2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa Stefana Wyszyńskiego 2, 44-101 Gliwice, w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2017 r. poz. 1369, z późn. zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

Opublikowano: http://sip.mf.gov.pl

Z powyższego wprost wynika, że nabycie wierzytelności w celu ich windykacji na wyłączne ryzyko nabywcy jako czynność niepodlegająca opodatkowaniu podatkiem VAT.

Radosław Klonowski

Wspólnik Zarządzający w Kancelarii Prawnej Klonowski & Marek sp.k.